Death Café : τι είναι ακριβώς;

Μιλάμε για το θάνατο πάνω από ένα φλιτζάνι τσάι και μια φέτα κέικ. Αυτό, με λίγα λόγια, είναι το Death Café. Αλλά όχι μόνο. Είναι καλύτερα ένα ζεστό και φιλόξενο μέρος όπου οι άνθρωποι, συχνά άγνωστοι μεταξύ τους, βρίσκονται για να μιλήσουν για το θάνατο, μοιράζονται συναισθήματα, συγκινήσεις, εμπειρίες, ένα φλιτζάνι τσάι και ένα κομμάτι κέικ.

Το να μιλάς για το θάνατο και το πένθος δεν είναι τόσο εύκολο, ειδικά χωρίς να πέσει κανείς σε black humor και κλισέ. Όπως όλοι γνωρίζουμε, η συζήτηση αυτή είναι σχεδόν ταμπού στο δυτικό πολιτισμό. Ωστόσο, το θέμα του θανάτου συναρπάζει πολλούς ανθρώπους, σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι προσεγγίζουν το θέμα με περιέργεια, όπως αποδεικνύει η επιτυχία των Death Café.

Ο πρώτος που ενθάρρυνε μια μορφή διαμοιρασμού του θέματος του θανάτου σε ομάδες συζήτησης αποτελούμενες από αγνώστους μεταξύ τους ήταν ο Ελβετός κοινωνιολόγος και ανθρωπολόγος Bernard Crettaz στα Cafè Mortel. Από αυτό, το 2011, εμπνεύστηκε ο Jon Underwood που άνοιξε το πρώτο Death Café στο Λονδίνο.

Είναι ένα πρωτότυπο format που παρέχει μερικούς βασικούς κανόνες:

1. Το DeathCafé είναι πάντα δωρεάν

2. Δεν έχουν θεραπευτική ή εμπορική ιδιότητα

3. Απαιτείται πάντοτε η παρουσία τροφίμων και ποτών, κατά προτίμηση μη αλκοολούχων,

4. Απαιτείται πάντοτε η παρουσία ενός διαμεσολαβητή, ή ένα άτομο που μπορεί να τονώσει τη συνομιλία, να ελέγχει το χώρο ώστε να μη παραβιάζονται οι λίγοι καθιερωμένους κανόνες και να προτείνει τη σύνταξη ενός τεστ αξιολόγησης που έχει ως στόχο, εκτός από την απλή έκφραση γνώμης, να δημιουργήσει έναν οδηγό για το πώς θα διεξαχθούν οι επόμενες συνεδριάσεις, για το ποια είναι τα ζητήματα που προέκυψαν συχνότερα, και πως συμπεριφέρονται οι συμμετέχοντες. Τα αποτελέσματα των δοκιμών, συγκεντρώνονται ανώνυμα, και αναρτώνται από τους διαμεσολαβητές μέσω μιας ιστοσελίδας.

Η παρουσία τροφίμων και ποτών είναι λοιπόν ένας από τους θεμελιώδεις κανόνες, διότι βασίζεται σε μια βασική σκέψη του Brenard Crettaz σύμφωνα με την οποία τίποτε δεν διακρίνει την κοινότητα της ζωής, όπως η προσφορά τροφίμων και ποτών που έχουν την ιδιότητα να κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται άνετα, σε μια φιλική ατμόσφαιρα, όπου μπορούνε να μιλήσουν ελεύθερα και να συνδεθούν μεταξύ τους.

Αυτό είναι στην πραγματικότητα και ο πρωταρχικός στόχος: να μιλήσουν για το θάνατο και να προβληματιστούν σχετικά με τη ζωή, σπάζοντας έτσι το ταμπού της σιωπής για το θέμα αυτό .

Προσοχή όμως: αυτό δεν είναι μια ομάδα υποστήριξης για να ξεπεράσει κάποιος  τη θλίψη και δεν έχει καμία θεραπευτική φιλοδοξία, απλά βοηθάει τον προβληματισμό και την προσωπική ανάπτυξη.

Αυτό ακριβώς είναι αυτό ενέπνευσε τον Jon Underwood να δημιουργήσει το μη κερδοσκοπικό Death Café, στη μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα, το 2011, με βάση το Ελβετικό Κίνημα των Café Mortel.

H δυτική κοινωνία έχει αναθέσει, εδώ και καιρό τις συζητήσεις σχετικά με το θάνατο σε εξωτερικούς συνεργάτες: σε γιατρούς, νοσοκόμες, τους ιερείς και τους εργολάβους. Το αποτέλεσμα, λέει ο Jon, είναι ότι έχουμε χάσει τον έλεγχο ενός από τα πιο σημαντικά γεγονότα που θα βρεθούμε κάποτε να αντιμετωπίσουμε.

Πρότεινε έτσι σε διάφορα καφέ στο ανατολικό Λονδίνο την ιδέα του για τη δημιουργία ενός χώρου όπου να μπορεί ο καθένας να πάει και να μιλήσει για το θάνατο, αλλά στην αρχή κανένας δεν θέλησε να ασχοληθεί.

Έτσι, το πρώτο Death Café στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν στο δικό του σπίτι στο Hackney υπό τη διεύθυνση της μητέρα του, Sue Barsky Reid, που ήταν  ψυχοθεραπεύτρια.

Ήταν μια μεγάλη επιτυχία και το ενδιαφέρον αυξήθηκε σταδιακά, οδηγώντας στην ανάγκη μεγαλύτερων χώρων συνεστίασης.

Η ιδέα, απλούστατη: είστε μέσα, πίνετε τσάι, τρώτε κέικ και μιλάτε για το θάνατο, όχι με νοσηρό τρόπο, αλλά έτσι ώστε να βοηθήσει τον καθένα να εκτιμήσει πλήρως τη ζωή του όσο ακόμα την έχει.

Ο Jon και η Sue αργότερα έγραψαν έναν οδηγό για το πώς μπορεί ο καθένας να ανοίξει το δικό του Death Café, που δημοσιεύθηκε το 2012. Από τότε, εκατοντάδες άνθρωποι έχουν ακολουθήσει το δρόμο αυτό σε όλο τον κόσμο.

Πολλοί γιατροί, που εργάζονται στην παρηγορητική φροντίδα, συχνά συνοδεύουν τις οικογένειες των ηλικιωμένων με πολλαπλές ασθένειες, να τους επισκεφθούν. Όταν κάποιος τους λέει ότι το αγαπημένο τους πρόσωπο πρόκειται να πεθάνει - απλά δεν μπορούν να το πιστέψουν και δεν είναι συναισθηματικά εξοπλισμένοι για να αντιμετωπίσουν το θέμα αυτό, ή ακόμα και να υποστηρίξουμε το άτομο που εμπλέκεται.

Πως φτάσαμε στο τέτοιο στάδιο στη κοινωνία μας, όπου δεν μπορούμε να φέρουμε τον εαυτό μας να πιστέψει ότι κάποιος πρόκειται να πεθάνει;

Λιγότερο από 100 χρόνια πριν, ο θάνατος ήταν γύρω μας. Οι άνθρωποι είχαν μεγάλες οικογένειες, επειδή ήταν αναμενόμενο ότι κάποιοι θα πεθάνουν σε νηπιακή ηλικία. Οι άνδρες πήγαν στον πόλεμο και δεν επέστρεφαν ποτέ. Οι γυναίκες πέθαναν στη γέννα. Και πολλοί άνθρωποι δεν έφταναν στη μέση ηλικία. Σήμερα ζούμε όλοι πολύ περισσότερο, χάρη και στη πρόοδο της ιατρικής περίθαλψης. Το αποτέλεσμα είναι ότι μπορούμε πλέον να φτάσουμε τα 35 ή ακόμη και τα 40 χωρίς να βιώσουμε την απώλεια κάποιου αγαπημένου μας.

Ο Underwood ισχυρίζεται ότι η έλλειψη έκθεσης στο θάνατο, μας έχει στερήσει την ικανότητα να αντιμετωπίζουμε σωστά το θέμα αναπτύσσοντας μια άρνηση σε κάτι που αφορά και μας επηρεάζει όλους.

Στο Death Café η συζήτηση αρχίζει σιγά-σιγά, με μια λίστα από ερωτήσεις που θα θέσει ο συντονιστής, όπως : «Καύση των νεκρών ή ταφή;» ή « Πού θα θέλατε να είστε όταν πεθάνετε;» ή ακόμα «Τι λέξεις θέλετε στον τάφο σας;»

Δεν θα δείτε δάκρυα, φωνές ή ακραίες αντιδράσεις, απλά έντονες συζητήσεις και ανταλλαγή απόψεων.

Αν και κάτι τέτοιο μπορεί να φαίνεται ακόμα μακρινό για τα ελληνικά δεδομένα, δεν μπορούμε να αρνηθούμε την πρωτοτυπία αυτής της ιδέας και το ότι μπορεί έμπρακτα να ενθαρρύνει μια συζήτηση πάνω σε ένα σχεδόν απαγορευμένο θέμα. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερες πληροφορίες στην επίσημη ιστοσελίδα www.deathcafe.com. Όποιος σκέφτεται να αποκτήσει ένα δικό του Death Café, πρέπει να γνωρίζει ότι υπάρχει η δυνατότητα του franchise. Η οργάνωση πρέπει να έχει πάντοτε μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα και σας παρέχεται  το λογότυπο και το όνομα σε αντάλλαγμα μίας συνδρομής με την οποία θα παραλάβετε τις αρχές και τις κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή τους. Χάρη σε αυτή τη φόρμουλα υπάρχουν πάνω από 500 Death Café που, από το 2011, έχουν ανοίξει σε όλο τον κόσμο: στην Ευρώπη, στη Βόρεια Αμερική, την Αυστραλία και σε τμήματα της Ασίας.